Quotes van experts

DR. ERIC SCHOENMAKERS – GERONTOLOOG

Dr. Eric Schoenmakers is onderzoeker aan Fontys Hogescholen met als specialiteit eenzaamheid en hoe we daar als individu en maatschappij mee omgaan. Hij geeft colleges over eenzaamheid, gerontologie en ouder worden voor verschillende bachelor en masterprogramma’s. Daarnaast is hij bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Gerontologie: Kennisnetwerk Ouder Worden en Samenleving (NVG-KNOWS) en is hij redacteur voor tijdschrift Geron. “Het is lastig om in het algemeen over ‘ouderen’ te praten, want het is een enorm diverse groep. We hebben het over miljoenen mensen van zestig-, zeventig- en tachtigplus. Ze leveren veel toegevoegde waarde, denk alleen al aan het feit dat de meeste vrijwilligers en mantelzorgers ouder zijn. Toch worden ouderen regelmatig eenzijdig bestempeld als kwetsbaar, hulpbehoevend en incompetent. Dat is een te beperkt beeld. Heel veel oudere mensen zijn juist heel veerkrachtig en weten de draad telkens weer op te pakken als ze met tegenslagen zoals ziekte of verlies van een naaste worden geconfronteerd. Ik ben een groot voorstander van een genuanceerder beeld van ouder zijn en ouder worden. Te vaak is het beeld zwart-wit: iemand is kwetsbaar óf weerbaar, maar ook als je kwetsbaar bent kun je toegevoegde waarde bieden en actief en betrokken zijn. Het is mooi om te zien hoe veerkrachtig mensen zijn, daar is wat mij betreft te weinig oog voor. Het is tijd voor een meer genuanceerd, realistisch beeld over oudere mensen. Ik ben hoopvol dat de campagne hier een bijdrage aan kan leveren.”

DR. JOLANDA LINDENBERG – ANTROPOLOOG

Dr. Jolanda Lindenberg is sociaal-cultureel antropoloog aan de Leyden Academy on Vitality and Ageing en daar teamleider van het thema ‘Verbonden.’ Als onderzoeker richt ze zich op sociale netwerken, groepsidentiteiten en identiteitsvorming van oudere mensen, waarbij de zienswijzen van ouderen zelf centraal staan. Ook coördineert ze opleidingen, zoals het onderwijsprogramma Start-up Plus voor ondernemende vijftigplussers. “De beeldvorming van ouderen is heel erg tweedimensionaal: of ze worden neergezet als afhankelijk of als onafhankelijk – alsof er niets tussen die twee uitersten zit. Er is enorm veel onbenut potentieel bij ouderen, doordat de focus vaak ligt op de beperkingen. Op wat mensen niet meer kunnen, in plaats van op wat er allemaal nog wel mogelijk is. Veel mensen van wie wordt gezegd dat ze kwetsbaar zijn, werken in de zorg en in het onderwijs, doen vrijwilligerswerk, passen op de kleinkinderen, bieden steun aan anderen. Wie deze groep uitsluit, mist ook de bijdrage die zij leveren aan de maatschappij. We hebben er op latere leeftijd een flink aantal jaren bijgekregen, want de levensverwachting is de afgelopen eeuw met gemiddeld meer dan vijfentwintig jaar gestegen. Het zou mooi zijn als de maatschappij die extra tijd ziet als een mooie fase met veel mogelijkheden en dat ouderen die mogelijkheden ook krijgen en pakken. Ik hoop dat de campagne ‘De Waarde van Ouder Worden’ het gesprek op gang brengt en daarmee ook de bewustwording. En dat ouderen zichzelf ‘oud’ durven noemen en daar trots op kunnen zijn!”

PROF. DR. THEO VAN TILBURG – SOCIOLOOG EN SOCIALE GERONTOLOOG

Prof. dr. Theo van Tilburg is socioloog en sociale gerontoloog en heeft de leiding over een onderzoeksprogramma dat zich richt op de deelname van ouderen in de maatschappij en de sociale context van ouder worden. Daarnaast is hij senior onderzoeker bij de ‘Longitudinal Aging Study Amsterdam,’ een onderzoek naar de aspecten van ouder worden dat loopt sinds 1991. “Ouderen bieden meerwaarde op het gebied van wijsheid, ervaring en kennis. Ze hebben overzicht en zijn stressbestendiger, wat ervoor zorgt dat ze in de volle breedte meer kunnen leveren. Dat wordt vooral zichtbaar op momenten van spanning: als het moeilijk wordt staan deze mensen er. De campagne ‘Waarde van Ouder Worden’ lijkt mij zeer zinvol. Ik merk dat ouderen als last kunnen worden gezien, met als argumenten dat ze veel zorg gebruiken, vooral genieten en geen verantwoordelijkheid meer nemen voor de samenleving. En dat terwijl onderzoek laat zien dat ouderen juist wel een grote bijdrage leveren, bijvoorbeeld in de vorm van informele zorg bij ziekte en beperkingen, en het passen op kleine kinderen. Ook zijn ze actief in vrijwilligersorganisaties en wordt vaak nog betaalde arbeid verricht. De bijdrage van ouderen wordt dus enorm onderschat. Ik hoor sommige mensen generaliserend praten over alle ouderen, vanuit de gedachte dat die actieve oudere die ze kennen de uitzondering is. Ik denk dat door te laten zien dat ouderen nog wel betrokken en actief zijn, de beeldvorming kan worden verbeterd en deze groep meer op waarde wordt geschat.”

PROF. DR. DORLY DEEG – EMERITUS HOOGLERAAR EPIDEMIOLOGIE VAN DE VEROUDERING

Prof. dr. Dorly Deeg is emeritus hoogleraar Epidemiologie van de veroudering en werd in 1991 directeur van de Longitudinal Aging Study Amsterdam (LASA), waarvoor ze in 2009 de Federaprijs ontving. Ze werkte mee aan tientallen artikelen in haar vakgebied, onder ander vanuit het longitudinale onderzoek. Bij de lintjesregen in 2016 werd ze benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw vanwege haar verdiensten voor het ouderenonderzoek in Nederland. “Het is ontzettend belangrijk om niet alle ouderen over een kam te scheren, de ene tachtiger is echt de andere niet. De oudere generatie levert steeds vaker een onmisbare bijdrage, op kleine schaal in de omgang met de directe omgeving, maar ook op grote schaal op het gebied van bijvoorbeeld vrijwilligerswerk. De campagne ‘De Waarde van Ouder Worden’ sluit nauw aan bij mijn ideeën over de beeldvorming van mensen op leeftijd. Laten zien hoe actief en zelfstandig ouderen zijn is heel belangrijk. Minder dan 5% van de ouderen zit in een verpleeg- of verzorgingshuis, bij 95-plussers is dat zo’n 50%. Dat betekent dat de helft van de mensen boven de 95 nog op zichzelf woont – veel mensen realiseren zich dat niet. Het zou goed zijn als we de maatschappij een beetje konden herinrichten, om vooroordelen over ouder worden tegen te gaan. Nu is het vaak zo dat je leert als je jong bent, daarna werk je en je pensioenperiode staat voor vrije tijd. Als die fasen meer door elkaar heen lopen, ontstaat er vanzelf een realistischer beeld van ouderen en hun rol in de samenleving. Betrek mensen met veel kennis en ervaring als adviseur, ook al zijn ze zeventig- of tachtigplus. Ga terug naar school, ook al heb je al een baan. Dan worden de verschillende fasen vloeiender en doet leeftijd er veel minder toe.”